วันอังคารที่ 7 มกราคม 2568 นายอนันต์ เพ็ชร์หนู ผู้อำนวยการสำนักงานทรัพยากรน้ำแห่งชาติภาค 1 พร้อมด้วยเจ้าหน้าที่สำนักงานทรัพยากรน้ำแห่งชาติภาค 1 เข้าร่วมประชุมติดตามและเยี่ยมชมโครงการตรวจวัดและพัฒนาคุณภาพน้ำเพื่อการอุปโภคและบริโภค  ด้วยวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยีและนวัตกรรมของสำนักงบประมาณ ณ บ้านสันดอนแก้ว  ตำบลสันดอนแก้ว อำเภอแม่ทะ จังหวัดลำปาง โดยมีนายฐิติพัฒน์ จำลองปั้น ปลัดอำเภอแม่ทะ  เป็นประธานในการประชุม

    
ด้วยสำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.)โดยศูนย์นาโนเทคโนโลยีแห่งชาติ ร่วมกับหน่วยงานพันธมิตรดำเนินโครงการตรวจวัดและพัฒนาคุณภาพน้ำเพื่อการอุปโภคและบริโภคด้วยวิทยาศาสตร
เทคโนโลยีและนวัตกรรม ภายใต้แผนบูรณาการบริหารจัดการทรัพยากรน้ำตั้งแต่ปี 2566 เพื่อนำผลงานวิจัย  ไปใช้ประโยชน์เพื่อสังคมและชุมชน และพยายามพัฒนาเทคโนโลยีในพื้นที่อื่น ๆ ใหสอดคล้องกับ  1) นโยบายของรัฐบาลที่จะยกระดับการบริหารจัดการน้ำสะอาดสำหรับอุปโภคบริโภคให้ประชาชน  และ 2) สอดคล้องกับแผนสำคัญของประเทศ 

ทั้งนี้การตรวจวัดคุณภาพน้ำด้วยนวัตกรรมที่นักวิจัย สวทช.จะพัฒนาขึ้นได้ต้องเกิดจากพลังสำคัญจากชุมชน องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นและประชาชนที่กระตุ้นให้เกิดการพัฒนาและร่วมปรับปรุงคุณภาพน้ำโดยอาศัยองค์ความรู้จาก วทน. ของ สวทช. มาช่วยสนับสนุนเพื่อให้เกิดเป็นชุมชนต้นแบบในการบริหารจัดการน้ำด้วย วทน. นอกจากนี้ สวทช.ยังได้พัฒนาเทคโนโลยี   เพื่อการกักเก็บน้ำในช่วงฤดูแล้ง และเทคโนโลยีเพื่อรองรับปัญหาอุทกภัยด้วย

วัตถุประสงค์การดำเนินงาน (Objectives/Goals)

ติดตามสถานการณ์พื้นที่เสี่ยงขาดแคลนน้ำในฤดูแล้งปี 2567/2568จากการดำเนินการติดตาม ประเมินสถานการณ์ และชี้เป้าพื้นที่เสี่ยงขาดแคลนน้ำ

รับทราบปัญหาในพื้นเสี่ยงขาดแคลนน้ำ และความเสี่ยงขาดแคลนน้ำแต่ละหมู่บ้าน
รับทราบแนวทางในการเตรียมการ/รับมือสถานการณ์ และการแก้ไขปัญหา

สาระสำคัญจากการลงพื้นที่ (Key Issues)

tต.แม่ปะ อ.เถิน จ.ลำปาง ประสบปัญหาเรื่องน้ำอุปโภค-บริโภคที่หมู่ 2,6,10สาเหตุมาจาก  1. แหล่งกักเก็บน้ำไม่เพียงพอ  2. สภาพแหล่งกักเก็บน้ำที่มีอยู่ตื้นเขินไม่สามารถกักเก็บน้ำในระยะยาวได้   3. คุณภาพของน้ำแหล่งกักเก็บน้ำบางแห่งไม่สามารถน้ำมาใช้อุปโภค-บริโภคได้ ปัจจุบัน สำนักงานทรัพยากรน้ำที่ 1 ได้จัดทำแผนงานโครงการปรับปรุงระบบส่งน้ำอ่างแม่ดงหลวง ซึ่งอยู่ระหว่างพิจารณาโครงการงบประมาณปี 2569 ของทาง กนช. ต.นาแส่ง อ.เกาะคา จ.ลำปาง ประสบปัญหาเรื่องน้ำอุปโภค-บริโภคที่หมู่ 2,5,8 สาเหตุมาจาก  1. แหล่งกักเก็บน้ำไม่เพียงพอ  2. สภาพแหล่งกักเก็บน้ำที่มีอยู่ตื้นเขินไม่สามารถกักเก็บน้ำในระยะยาวได้   3. ปริมาณและคุณภาพน้ำบาดาลไม่เพียงพอ

ปัจจุบัน  อบต.นาแส่ง ได้เสนออ่างเก็บน้ำแม่ไฮ และอ่างเก็บน้ำแม่ปัดให้กับสำนักงานชลประทานที่ 2 เพื่อทำการปรับปรุงเพิ่มประสิทธิภาพอ่างเก็บน้ำ

แนวทางการแก้ไข (Corrective Measures)

ㆍ ระยะสั้น จัดเตรียมรถบรรทุกน้ำ น้ำดื่มบรรจุขวดเพื่อสนับสนุนการอุปโภค-บริโภค โดยบูรณาการร่วมกันทุกหน่วยงานที่เกี่ยวข้องในการสนับสนุน (อบต./กรมทรัพยากรน้ำบาดาล/กรมทรัพยากรน้ำ ฯลฯ)

ㆍ ระยะกลาง ดำเนินโครงการขุดเจาะบ่อบาดาล โครงการปรับปรุงเพิ่มประสิทธิภาพอ่างเก็บน้ำ ฝายชะลอน้ำในพื้นที่โดยหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเร่งดำเนินการ (อบต./กรมทรัพยากรน้ำบาดาล/กรมทรัพยากรน้ำ กรมชลประทาน ฯลฯ)

ㆍ ระยะยาว จัดหาแหล่งน้ำประปาผิวดิน โครงการก่อสร้างสถานีสูบน้ำ โครงการระบบส่งน้ำจากอ่างเก็บน้ำ เพื่อความยั่งยืนในการใช้น้ำด้านการอุปโภค-บริโภค และแหล่งต้นทุนเพื่อบรรเทาปัญหาด้านการอุปโภค-บริโภค ได้อย่างมีประสิทธิภาพ

วันที่ 23-24 ธันวาคม 2567 นายอนันต์ เพ็ชร์หนู ผู้อำนวยการสำนักงานทรัพยากรน้ำแห่งชาติภาค 1 พร้อมด้วยเจ้าหน้าที่สำนักงานทรัพยากรน้ำแห่งชาติภาค 1ร่วมกับ นายวสันต์ จอมภักดี กรรมการลุ่มน้ำปิง ผู้ทรงคุณวุฒิ, นายชัยพร ศิริพรไพบูลย์ ผู้เชี่ยวชาญด้านทรัพยากรธรณี, คณะอาจารย์ภาควิชาธรณีวิทยา คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, ผู้แทนสำนักงานทรัพยากรธรณีเขต 1 ลำปาง, ผู้แทนสำนักทรัพยากรน้ำบาดาลเขต 1 ลำปาง, ผู้แทนสำนักงานทรัพยากรน้ำที่ 1 ลำปาง,ผู้แทนสำนักงานประมงจังหวัดเชียงใหม่, ผู้แทนสำนักงานทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมจังหวัดเชียงใหม่, ผู้แทนสำนักงานสิ่งแวดล้อมและควบคุมมลพิษที่ 1 (เชียงใหม่), ผู้แทนสถาบันสารสนเทศทรัพยากรน้ำ (องค์การมหาชน), เทศบาลตำบลเมืองนะ, ผู้นำชุมชน และหน่วยงานอื่น ๆ ร่วมลงพื้นที่ตรวจสอบข้อเท็จจริงและประชุมหารือแนวทางการแก้ไขปัญหาน้ำผุด ในพื้นที่ตำบลเมืองนะ อำเภอเชียงดาว จังหวัดเชียงใหม่

สืบเนื่องจากเหตุการณ์น้ำผุด ซึ่งเกิดขึ้นที่ตำบลเมืองนะ อำเภอเชียงดาว จังหวัดเชียงใหม่ ตั้งแต่เดือนกันยายน ๒๕๖๗ เป็นต้นมา จนถึงปัจจุบัน ซึ่งมีปริมาณน้ำจำนวนมากจนเข้าท่วมพื้นที่ทางการเกษตร บ้านเรือนประชาชน ส่งผลกระทบเป็นวงกว้าง โดยทางคณะกรรมการลุ่มน้ำปิง ได้มีมติที่ประชุม ครั้งที่9/2567 เมื่อวันที่ 26 พฤศจิกายน 2567 มอบหมายให้ฝ่ายเลขานุการฯ ดำเนินการบูรณาการหน่วยงานต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องเพื่อร่วมสำรวจ ตรวจสอบข้อมูลรายละเอียด และศึกษาแนวทางการแก้ไขปัญหาต่อไป

จากการลงพื้นที่ครั้งนี้ พบว่าความถี่ของการเกิดน้ำผุดในพื้นที่ตำบลเมืองนะ มีความถี่ในการเกิดเหตุ บางจุดเกิดขึ้น 7-8 ปี/ครั้ง, ๕-๖ ปี/ครั้ง, ๓-๔ ปี/ครั้ง และ
๑-๒ ปี/ครั้ง โดยในปีนี้เกิดเหตุขึ้นที่พื้นที่หมู่ 3 (หนองหมูฮ่อ หย่อมบ้านรินหลวง บ้านนาหวาย) หมู่ที่ 6 (บ้านน้ำรู) หมู่ที่ 10 (บ้านอรุโณทัย,น้ำผุดออกถ้ำ,หนองอุก) หมู่ที่ 11 (บ้านหนองแขม) และหมู่ที่ 12 (หนองวัวแดง บ้านหนองเขียว) โดยมีระดับน้ำผุดขึ้นท่วมสูงกว่าหลายครั้งที่ผ่านมา ทั้งนี้ จากการประชุมหารือแนวทางการแก้ไขปัญหา
ณ ห้องประชุมเทศบาลตำบลเมืองนะ ที่ประชุมมีมติมอบหมายให้ฝ่ายเลขาฯ ดำเนินการสรุปผลการประชุมเพื่อเสนอคณะกรรมการลุ่มน้ำปิง พิจารณามอบหมายหน่วยงานต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องไปดำเนินการขับเคลื่อน ดังนี้
1. ให้กรมทรัพยากรธรณีพิจารณาการศึกษาด้านธรณีวิทยาทั้งในพื้นที่ตำบลเมืองนะ และพื้นที่ที่มีความเชื่อมโยงกัน
2. ให้กรมทรัพยากรน้ำบาดาลพิจารณาการศึกษา สำรวจ ดำเนินการเจาะบ่อสังเกตการณ์ เพื่อวัดระดับน้ำ โดยติดตั้งและดัดแปลงข้อมูลให้ทราบแบบ Real Time
และศึกษาทิศทาง อัตราการไหลของน้ำในโพรงใต้ดิน โดยดำเนินการร่วมกับสถาบันการศึกษาในพื้นที่ต่อไปในระยะยาว
3. ให้กรมทรัพยากรน้ำพิจารณาติดตั้งสถานีวัดน้ำฝนพื้นที่ต้นน้ำให้มากขึ้น
4. ให้กรมควบคุมมลพิษ จัดทำแบบฟอร์มกลางในการบันทึกข้อมูล ด้านคุณภาพน้ำ เพื่อให้พื้นที่บันทึกข้อมูลและส่งผลกลับให้กรมควบคุมมลพิษในการวิเคราะห์ผลต่อไป
5. ให้สำนักงานทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ตรวจสอบเขตพื้นที่อนุรักษ์ ป่าสงวน พื้นที่คทช. พื้นที่สปก. เพื่อจะได้ดำเนินการในด้านการบริหารจัดการพื้นที่
ได้อย่างถูกต้องตามกฎหมาย

6.ให้เทศบาลตำบลเมืองนะ จัดทำ Flood Mark เพื่อวัดปริมาณน้ำเป็นรายสัปดาห์/รายเดือน เพื่อใช้เป็นฐานข้อมูลประกอบการบริหารจัดการ, ให้ดำเนินการจัดตั้งองค์กรผู้ใช้น้ำในพื้นที่ พร้อมทั้งมีการประชาสัมพันธ์ให้ความรู้แก่ประชาชนในพื้นที่ต่อสถานการณ์ที่เกิดขึ้น, ให้เทศบาลตำบลเมืองนะเป็นหน่วยงานหลักในการประสานหน่วยงานต่างๆ เพื่อให้เกิดแผนระยะสั้น กลาง ยาว ในการแก้ไขปัญหาน้ำผุดอย่างมีประสิทธิภาพ
ทั้งนี้ สำนักงานทรัพยากรน้ำแห่งชาติภาค 1 จะดำเนินการประสานและรวบรวมข้อมูลของแต่ละหน่วยงานเพื่อเสนอต่อคณะกรรมการลุ่มน้ำปิง เพื่อมอบหมายให้หน่วยงานดำเนินการในส่วนที่เกี่ยวข้อง ในการประชุมคราวถัดไป